در این نوشته در موردنیاز و مزایای تزریق کورتون به بینی خواهید دانست. انتظار است در پایان بدانید تزریق کورتون برای چه مواردی انجام می‌شود و چه انتظاری می‌توان از آن داشت.
◊ کورتون چیست؟
◊ چرا تزریق کورتون به بینی انجام می‌شود ؟
◊ در چه مواردی بعد عمل، کورتون تزریق می‌شود؟
◊ محل تزریق کورتون به بینی کجاست؟
◊ زمان شروع و تکرار تزریق کورتون به بینی
◊ نوع و مقدار تزریق کورتون به بینی
◊ اثر کورتون کی شروع می‌شود؟
◊ اثر کورتون کی شروع می‌شود؟
◊ توصیه‌های دکتر علوی
◊ سوالات
اصطلاحات
◊ کورتون: ماده‌ی شیمیایی است که در بدن تولید می‌شود و برای استفاده از خواص آن، در آزمایشگاه تولید و به‌صورت قرص و آمپول در اختیار قرارگرفته است.
◊ فیبروز: تشکیل اسکار یا جوشگاه با ایجاد رشته‌های کلاژن جدید در روند ترمیم بعد از ایجاد زخم‌های ناشی از جراحی همراه است. وقتی تشکیل این رشته‌ها غیرطبیعی باشد فیبروز گفته می‌شود. فیبروز و اسکار می‌تواند نتیجه عمل بینی را تغییر بدهد.
کورتون چیست؟
کورتون یک ماده‌ی شیمیایی است که به‌طور طبیعی در تولید می‌شود. این ماده‌ی شیمیایی از یک غده در شرایط خاص ترشح می‌شود. به این مدل مواد شیمیایی هورمون می‌گویند. اثرات این ماده در بدن بسیار متنوع هست. کنترل اضطراب – ترس، دخالت در ایمنی و تغییر در سوخت ساز بدن مهم‌ترین عملکردهای این ماده است. برای استفاده از این عملکرد‌ها این ماده در آزمایشگاه ساخته‌شده به‌صورت قرص و آمپول قابل تجویز است.
نام کامل هورمون: کورتیکواسترویید
نام‌های معمول: استرویید، استروئید و کورتون
محل ساخت طبیعی در بدن: غده‌ی فوق کلیه یا آدرنال
عملکرد: کنترل اضطراب – ترس، دخالت در ایمنی و تغییر در سوخت ساز بدن
داروهای معمول: تریامسینولون، متیل پردنیزولون، دگزامتازون، بتامتازون، کِنالوگ، کِناکورت و هیدروکورتیزون
چرا تزریق کورتون به بینی انجام می‌شود ؟
تزریق کورتون به دو دلیل عمده به بینی انجام می‌شود. شاید هردوی این دلایل یک منشأ داشته باشند.
◊ کنترل ورم
◊ پیشگیری از فیبروز
نتیجه‌ی هردوی آن‌ها در بلندمدت ایجاد تغییرات ناخواسته و غیرقابل‌پیش‌بینی بخصوص در نوک بینی است. برگشت گردی نوک بینی، عدم تقارن ناحیه‌ی چسبیده به نوک بینی و یا پر و برجسته شدن این ناحیه مواردی هست که رخ می‌دهد.
ردیف اول تصویر اول مربوط به قبل عمل، دوم و سوم به ترتیب هفته‌ی دوم و چهارم بعد عمل است. تصویر آخر هفته‌ی دهم بعد از شش هفته از تزریق کورتون است. در اولین عکس بعد عمل گردی نوک بینی اصلاح‌شده ولی در عکس سوم مجد ایجادشده است. این مشکل با تزریق کورتون در عکس انتهایی اصلاح‌شده است.
ردیف دوم تصویر اول مربوط به قبل عمل، تصویر دوم دو ماه بعد عمل و تصویر سوم هفت ماه بعد عمل، شش هفته بعد تزریق کورتون است. در این تصاویر باقی ماندن برجستگی بالای نوک بینی بعد عمل را می‌بینید که بعد از تزریق کورتون اصلاح‌شده است.
فیبروز و وَرَم (اِدم)
در عمل بینی، پوست به‌صورت کامل از ساختار استخوانی – غضروفی جدا می‌شود. این موضوع باعث ایجاد ورم در پوست بینی می‌شود. فضایی بین پوست و ساختار ایجاد می‌شود که باید با ترمیم بسته شود. روندترمیم در بدن همیشه با ایجاد رشته‌های کلاژن جدید همراه است که قرارگیری و ساختار آن با کلاژن طبیعی متفاوت است. وقتی به دلیل این رشته‌ها بیش‌ازحد و غیرطبیعی ایجاد شوند گفته می‌شود فیبروز رخ‌داده است. بروز این اتفاق در بینی شکل نهایی بینی را می‌تواند بشدت مختل کند. اکثر مواقع ورم طول کشیده پیش‌درآمد فیبروز هست. تزریق کورتون به بینی هم جلوی ایجاد فیبروز را می‌گیرد و هم شکل‌گیری ورم را کمتر می‌کند. سرکوب کردن روندترمیم، چیزی است که با کورتون اتفاق می‌افتد.
در افراد باپوست ضخیم یا به‌اصطلاح بینی گوشتی و در مواردی که بینی برای بار دوم عمل می‌شود تورم شدید‌تر هست و شانس فیبروز بیشتر هست. فیبروز می‌تواند تغییرات ناخواسته و پیش‌بینی‌نشده بعد عمل را ایجاد کند.
در چه مواردی بعد عمل، کورتون تزریق می‌شود؟
به‌صورت معمول تزریق کورتون به بینی انجام نمی‌دهم. مواردی که تزریق کورتون را پیشنهاد می‌دهم شامل هست بر:
◊ به هر دلیل ورم بینی کاهش مطلوب مدنظر من را نداشته باشد.
◊ عمل بینی گوشتی
◊ راینوپلاستی ثانوی یا ترمیم بینی
جراحان پلاستیک در تزریق کورتون اختلاف‌نظر دارند. هم در مورد زمان شروع تزریق هم فواصل و دفعات تکرار تزریق اختلاف‌نظر خیلی زیاد هست. حتی اینکه کدام بینی نیاز به تزریق دارد و کدام ندارد هم‌نظر مشترک وجود ندارد.
ورم بینی بعد عمل
چون در راینوپلاستی پوست از داربست کامل جدا می‌شود مسیرهای تخلیه ورم تا مدت‌ها کار نمی‌کند. هر چه میزان دست‌کاری حین عمل بیشتر باشد و پوست بینی ضخیم‌تر باشد این ورم بیشتر و طولانی‌تر باقی می‌ماند. مثلاً اگر بینی برای با دوم عمل بشود میزان ورم بیشتر هست. تشخیص اینکه این ورم شدید‌تر از معمول است و یا بیشتر از معمول طول کشیده کاملاً نظری است. به همین دلیل است که بین جراحان پلاستیک اختلاف‌نظر وجود دارد. حتی یک جراح پلاستیک در طول دورهی کاری ممکن است نظرش در مورد شدت و مدت ورم تغییر کند.
محل تزریق کورتون به بینی کجاست؟
محل معمول تزریق، ناحیه‌ای چسبیده به نوک بینی است که سوپراتیپ نامیده می‌شود. بخصوص در بانوان، این ناحیه می‌بایست کمی پایین‌تر از نوک بینی باشد تا پشت بینی با یک شیب ملایم به نوک بینی برسد. ورم و فیبروز در این ناحیه می‌تواند حتی برجستگی ایجاد کند که ظاهر نامطلوبی به بینی می‌دهد. تزریق در عمق این ناحیه انجام می‌شود.
زمان شروع و تکرار تزریق کورتون به بینی
روش پیشنهادی شروع تزریق در صورت نیاز از هفته‌ی دوم و تکرار آن در فواصل ۴ هفته است. حداکثر دفعات تزریق کورتون را ۳ نوبت در نظر می‌گیرم. در مورد زمان‌بندی اختلاف‌نظر بسیار زیاد است بطوری که زمان‌بندی تزریق به شیوه‌های زیر بین جراحان نا‌معمول نیست:
◊ شروع تزریق بعد از ۴ تا ۶ هفته و تکرار تزریق بافاصله ۴ هفته
◊ شروع تزریق بعد از ۲ هفته و تکرار تزریق بر اساس معاینه به‌طوری‌که زودتر از ۱ هفته نباشد.
◊ تزریق کورتون در بینی گوشتی یک هفته بعد عمل و تکرار آن به فواصل ۴ هفته برای ۲ الی ۳ نوبت
◊ بینی استخوانی نیاز به تزریق کورتون به‌صورت معمول ندارد
◊ برای بررسی اثر کامل کورتون به ۴ تا ۶ هفته زمان نیاز هست.
چند نکته را در نظر بگیرید: اول اینکه اکثر جراحان پلاستیک موافق هستند که کورتون موضعی در ۴ هفته بعد از عمل تزریق نشود. دوم اکثر جراحان موافق هستند اثر کورتون را در مدت ۴ هفته بررسی کنند. درنتیجه حداقل فاصله‌ی تکرار تزریق کورتون را ۴ هفته در نظر می‌گیرند.
تزریق کورتون مدت‌ها بعد عمل
به نظرم بعید است تأثیری داشته باشد ولی من گاهی تزریق می‌کنم. بخصوص اگر بینی گوشتی و پوست ضخیم باشد یک یا دو نوبت حتی بعد از یک سال تزریق کورتون را انجام می‌دهم. ولی این موضوع برای چیست؟
تزریق بعد ۶ ماه کورتون
بعد از ۶ ماه، روندترمیم زخم به انتهای خود رسیده است. همه هم‌نظر هستند که روندترمیم بعد از ۱۲ ماه به انتها رسیده است. کورتون با سرکوب‌ترمیم اثر خود را در محل اعمال می‌کند. درنتیجه انتظار نباید داشته باشیم کورتون در پایان روند اثر زیادی داشته باشد.
مدتی باب شده بود در مراجعین به کلینیک‌های پوست، با آمپول نوک بینی را کوچک می‌کردند. اکثر این مراجعین سابقه‌ی عمل بینی نداشتند وعده‌ای هم سابقه عمل بینی در سال‌های دور را داشتند. در این موارد کناکورت به نوک بینی تزریق می‌شد. نوک بینی در عده‌ای از این مراجعه‌کنندگان تغییر می‌کرد. در افرادی که سابقه‌ی عمل نداشتند نوک بینی به دلیل تحلیل پوست و نازک شدن جمع‌تر شده بود. در گروه دیگر هم که عمل بینی گوشتی داشتند ورم طول کشیده وجود داشت که با تزریق بهتر شده بود. این‌ها مشاهدات غیردقیق هست ولی بر اساس همین مشاهدات تزریق بعد از ۶ تا ۱۲ ماه از عمل را امتحان می‌کنم. واضح است که تزریق در فردی که سابقه‌ی عمل نداشته را توصیه نمی‌کنم.
یادمان باشد بروز تحلیل پوستی به دلیل تزریق عمل جراحی ترمیمی بعدی را می‌تواند مخاطره‌آمیز کند.
نوع و مقدار تزریق کورتون به بینی
نوع کورتون تزریقی
آمپول تریامسینولون را برای تزریق استفاده می‌کنم. برند‌هایی که انتخاب می‌کنم به ترتیب تریامسینولون هگزال و بعد کِنالوگ است. فعلاً تریامسینولون ایرانی را درصورتی‌که دو برند قبلی در دسترس نباشد استفاده می‌کنم.
دوز تزریق کورتون
در مورد مقدار دوز تزریق هم اختلاف‌نظر هست. افرادی هستند که حدود یک‌دهم سی‌سی از آمپول غلیظ را تزریق می‌کنند. روشی که در حال حاضر استفاده می‌کنم، آمپول ۴۰ میلی‌گرمی تریامسینولون را ۱ به ۵ تا ۱ به ۱۰ برحسب شدت تورم و نوبت تزریق، با لیدوکایین رقیق می‌کنم و نیم تا یک‌دهم سی‌سی از آن را در ناحیه‌ی موردنظر تزریق می‌کنم.
تزریق یا دوز بیش‌ازحد می‌تواند باعث نازک شدن پوست شود. اصلاح این عارضه‌ی تزریق کورتون می‌تواند بسیار مشکل باشد.
اثر کورتون کی شروع می‌شود؟
بعد تزریق کورتون حتماً چسب زدن، حتی اگر متوقف‌شده باشد را دوباره شروع می‌کنم. بعد از یک هفته می‌توان اولین تغییرات را مشاهده کرد. ممکن است تغییرات ممکن است ۴ تا ۶ هفته ادامه داشته باشد. به همین دلیل اگر نیاز به تزریق مجدد باشد زودتر از یک ماه تزریق انجام نمی‌دهم.
انتظار چه عوارضی از کورتون داشته باشیم؟
عوارض تزریق کورتون بعد عمل بینی
◊ تحلیل رفتن چربی یا نازک شدن پوست
◊ کمرنگ شدن پوست ناحیه‌ی تزریق
◊ در تزریق به بینی عوارض عمومی مثل پوکی استخوان رخ نمی‌دهد.
اشتباه نکنید. کورتون داروى معجزه‌گری است. منتها مصرف طولانی‌مدت و مزمن آن هست که عوارض جدی ایجاد می‌کند. سوءمصرف این دارو برای تخفیف دورهی بیماری آنفولانزا، حتی بین پزشکان، بسیار شایع هست.
عوارض عمومی و موضعی
عوارض عمومی مثل چاقى، زخم معده، پوکی استخوان، آکنه و پرمویی، آب‌مروارید چشمی، افزایش فشارخون، تغییرات خلقی از افسردگی تا سرخوشی و افزایش احتمال عفونت بعد از مصرف خوراکی یا تزریقی طولانی‌مدت کورتون ممکن است ایجاد شود. مصرف طولانی کورتون موضعی مثل استفاده از پماد می‌تواند باعث نازکی پوست، استریا، رگ‌های عنکبوتی، اگزمای دور دهان، ضایعات آکنه بشود. مصروف موضعی طولانی به‌ندرت باعث عوارض عمومی می‌شود.
عوارض کورتون بعد عمل
بعد عمل بینی به دو شکل کورتون تجویز می‌کنم: خوراکی برای ۳ تا ۵ روز بعد عمل و تزریقی ۱ تا ۳ نوبت بعد از ۲ تا ۴ هفته بعد عمل. کورتون روندترمیم را می‌کند. از این خاصیت کورتون برای کاهش روم و فیبروز بعد عمل استفاده می‌کنیم. مصروف خوراکی کورتون برای دورهی کمتر از یک هفته باعث عوارض عمومی نمی‌شود. تزریق داخل پوست و یا زخم با عوارض عمومی همراه نیست. عارضه‌ای که در تزریق موضعی کورتون به بینی دیده می‌شود نازک شدن پوست است.
توصیه‌های دکتر سید هوتن علوی – فوق تخصص جراحی پلاستیک
◊◊ تزریق آمپول کورتون به نوک بینی و یا دادن کورتون خوراکی برای پنج روز بعد عمل عوارض منفی برای بدن نداد نگران نباشید. با تزریق دو دوز ناچیز به نوک بینی یا ۵ روز دگزامتازون خوراکی استخوان‌های شما پوک نمی‌شود.
◊◊ درمجموع مشکلی که با سه نوبت تزریق کورتون برطرف نشد، با تزریق دفعات بیشتر حل نخواهد شد.
◊◊ هر جراحی روش برخورد مخصوص به خودش را در تزریق کورتون دارد. توصیه می‌کنم تا زمانی که تحت نظر جراح خود هستید به شیوه‌ی او اعتماد کنید و خیلی در جستجوی زمان و دوز تزریق نباشید.
◊◊ یادتان باشد که با تزریق کورتون نمی‌توان مشکلات ناشی از یک عمل جراحی بینی ناموفق را اصلاح کرد.
◊◊ یادتان باشد تحلیل و آتروفی پوست به دلیل تزریق کورتون می‌تواند عمل ترمیمی بعدی را پردردسر کند.
