در این نوشته در مورد رنگ پوست خواهید دانست. انتظار است در پایان بدانید تیپ پوستی شما چیست و واکنش آن در مقابل نور آفتاب چگونه خواهد بود. علاوه بر این اطلاعاتی در مورد جای زخم جراحی و خطر سرطان پوستی مرتبط بارنگ پوستتان خواهید داشت.
در این نوشته در مورد رنگ پوست خواهید دانست. انتظار است در پایان بدانید تیپ پوستی شما چیست و واکنش آن در مقابل نور آفتاب چگونه خواهد بود. علاوه بر این اطلاعاتی در مورد جای زخم جراحی و خطر سرطان پوستی مرتبط بارنگ پوستتان خواهید داشت.
تعریف اصطلاحات
◊ اشعهی ماوراءبنفش را به اشعهی UV یا اشعهی فرابنفش می‌شناسند. این اشعه جزی از طیف امواج نوری است که در نور خورشید وجود دارد و می‌تواند باعث آفتاب‌سوختگی، پیری پوست، برنزه‌شدن و سرطان پوست بشود.
◊ التهاب و قرمزی پوست به دلیل نور آفتاب می‌تواند به دلیل بیماری پوست یا مصرف دارو باشد. به این واکنش التهابی حساسیت به نور آفتاب (photosensitivity) گفته میشود.
◊ التهاب و قرمزی پوست به دلیل نور آفتاب می‌تواند به دلیل خاصیت ذاتی پوست در واکنش به اشعهی ماوراءبنفش باشد. به این التهاب آفتاب‌سوختگی (sunburn) گفته میشود.
◊ واکنش پوست به نور آفتاب از فردبه‌فردی متفاوت است. دکتر فیتزپاتریک بامطالعه روی رنگ مو، چشم و پوست، استعداد به آفتاب‌سوختگی، برنزه شدن و سرطان پوست را تعیین کرده است. معیار فیتزپاتریک (Fitzpatrick Skin Type) تیپ پوستی فرد و این استعداد‌ها را مشخص میکند.
چرا تیپ پوستی مهم است؟
نوع پوست برای جراح پلاستیک اهمیت زیادی دارد. با فرض اجرای یک جراحی بی‌نقص، کیفیت و نوع پوست تأثیر قابل‌توجهی روی نتیجه‌ی نهایی میگذارد. شاید این موضوع در جراحی زیبایی بینی برای مراجعه‌کننده‌ها بیشتر ملموس باشد. دو مساله‌ی مهمی که پوست درنتیجه‌ی نهایی اثر میگذارد پاسخ به سؤال‌های زیر هست:
◊ آیا محل برش پوست به‌خوبی ترمیم خواهد شد؟
◊ آیا پوست ناحیه‌ی عمل به‌خوبی جمع خواهد شد؟
تیپ و کیفیت کشسانی پوست تعیین‌کننده‌ی پاسخ این دو سؤال است. در این مقاله تیپ پوستی را بر اساس رنگ پوست، رنگ مو و چشم توضیح خواهیم داد و مشخص می‌کنیم در کدام پوست انتظار ایده‌آل از ترمیم زخم را نباید داشت.
طبقه‌بندی بر اساس رنگ پوست
سؤالی مطرح بود که چرا بعضی افراد در مقابل آفتاب برنزه و بعضی دیگر دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند. دکتر فیتزپاتریک برای این سؤال جوابی نسبتاً شسته‌ورفته داد.
پوست طبیعی در نژادهای مختلف سفید، گندمی یا قهوهای و سیاه است (بژ یعنی کرم روشن یا نخودی رنگ است).
ملاک ایشان مقدار رنگدانهی ذاتی پوست و مو بود. فیتزپاتریک پوست افراد را بر اساس رنگ پوست، رنگ مو و رنگ چشم به ۶ گروه تقسیم کرد. منظور از رنگ نواحی از پوست هست که بهصورت معمول نور آفتاب به آن نمی‌رسد. واکنش پوست هر گروه به نور آفتاب قابل پیش‌بینی بود.
طبقه‌بندی فیتزپاتریک
بر اساس رنگ ذاتی پوست و مو فیتزپاتریک پاسخ پوست را وقتی در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد پیش‌بینی کرد.
نژادهای اروپایی که خیلی علاقه دارند برنزه‌کنند بهسختی برنزه می‌شوند و بیشتر آفتاب‌سوختگی پیدا میکنند و در گروه تیپ ۱ و ۲ هستند. نژادهای ایرانی کمتر آفتاب‌سوختگی پیدا میکنند و بیشتر برنزه می‌شوند و در گروه ۳ و ۴ هستند. پوست‌های روشن ترمیم زخم بسیار خوبی دارند و هرچه پوست تیره‌تر میشود جوشگاه زخم بعدترمیم بیشتر میشود.
چطور رنگ پوست را بررسی کنیم؟
خیلی خلاصه زیر نور لامپ رشته‌ای رنگ ناحیهای از پوست که نور آفتاب نخورده بررسی کنید. اگر در تشخیص نوع رنگ مشکل‌دارید از جدول رنگ فون لوشان استفاده کنید.
در لامپ‌ها شاخصی به نام نمود رنگ داریم. این شاخص عددی است بین ۰ تا ۱۰۰. این شاخص به ما می‌گوید نور لامپ چقدر برای تشخیص رنگ مناسب است. شاخص وقتی ۱۰۰ است یعنی نوری که لامپ ایجاد میکند با نور استاندارد روز برای تشخیص رنگ یکی است. لامپ رشته‌ای ۱۰۰ وات شاخصی برابر ۱۰۰ دارد. لامپ‌های ال ای دی و فلورسنت معمولاً شاخص کمتری دارند. پس بهتر است زیر نور مهتابی یا ال ای دی رنگ پوست را بررسی نکنید. بهترین نور برای تشخیص رنگ پوست مربوط به لامپ‌های هالوژن و یا رشته‌ای است.
تیپ پوستی در ایران
غالب مردم ایران تیپ پوستی ۳ و ۴ دارند. به عبارتی اکثر ایرانی‌ها مثل مردم امریکای لاتین سبزه یا گندمگون هستند. به سمت شمال و شمال شرق ایران تیپهای پوستی ۲ بیشتر می‌شوند. به سمت جنوب تیپهای پوستی ۴ بیشتر هستند.
تیپ پوستی و اثر درازمدت نور آفتاب
نور آفتاب اشعهی ماوراءبنفش دارد. این اشعه می‌تواند باعث آفتاب‌سوختگی و برنزه‌شدن در کوتاه‌مدت و پیری پوست و سرطان پوست در درازمدت بشود. رنگدانههای پوست محافظ طبیعی بدن در مقابل این اشعه هستند. چه اثرات کوتاه‌مدت و چه بلندمدت توسط این رنگدانهها که ملانین نامیده می‌شدن کم میشود. تیپ پوستی تعیین میکند که تغییرات پوستی در درازمدت کدام مسیر را با شدتی طی میکند.
نور آفتاب اشعهی ماوراءبنفش دارد. این اشعه می‌تواند باعث آفتاب‌سوختگی و برنزه‌شدن در کوتاه‌مدت و پیری پوست و سرطان پوست در درازمدت بشود. رنگدانههای پوست محافظ طبیعی بدن در مقابل این اشعه هستند. چه اثرات کوتاه‌مدت و چه بلندمدت توسط این رنگدانهها که ملانین نامیده می‌شدن کم میشود. تیپ پوستی تعیین میکند که تغییرات پوستی در درازمدت کدام مسیر را با شدتی طی میکند.
ضد آفتاب
برای اینکه درک بهتری داشته باشید از فاکتور محافظت کننده یا SPF کرم ضد آفتاب مثال می‌آورم. برای محافظت در مقابل نور خورشید ما به محافظتی معادل SPF=30 نیاز داریم؛ یعنی ضد آفتاب مناسب باید حداقل فاکتوری معادل ۳۰ داشته باشد. رنگدانههای طبیعی تیپهای تیره در بهترین شرایط محافظتی معادل ۷ تا ۱۳ ایجاد میکند؛ بنابراین تیپ پوستی روی اثرات درازمدت مؤثر هستند و افراد باپوست سفید در مقابل باپوست‌های سبزه حساس‌تر هستند.
◊ افراد باپوست روشن یعنی تیپ پوستی ۱ و ۲ و ۳ در مقابل پوست‌های تیره یعنی ۴ و ۵ و ۶ در بلندمدت علائم پیری پوست پیشرفته‌تری خواهند داشت.
◊ تیپهای پوستی روشن یعنی ۱ و ۲ وقتی در طولانی‌مدت بیشتر دچار تحلیل پوستی می‌شوند. درحالی‌که افراد تیره‌تر یعنی تیپ پوستی ۳ و گاهی ۴ افزایش ضخامت را تجربه میکنند.
برای اگاهی از مشخصات ضد آفتاب‌ها و انتخاب آن مقالات جداگانه‌ای نوشته شده که می‌توانید مطالعه کنید.
تیپ پوستی و لیزر
برای اینکه درکی از اهمیت تیپ پوستی در لیزر داشته باشید عملکرد لیزر را باید بدانید. آب موجود در بافت و رنگدانهها هدف بسیاری از لیزر‌ها هستند؛ بنابراین طبیعی است که حین لیزر پوست به هر دلیل احتمال آسیب به رنگدانههای پوست وجود دارد.
لیزر موی زائد
در اکثر موارد همین رنگدانههای ملانین است که هدف لیزر‌های موی زائد قرار می‌گیرد. درنتیجه اگر لیزر مناسبی انتخاب نشود احتمال آسیب به رنگدانههای پوست بجای مو وجود دارد. انتخاب لیزر اشتباه یا بکاری گیری انرژی زیاد علت سوختگی و لک‌شدن پوست بعد لیزر موی زائد هست. برای رفع موهای زاید از دستگاه‌های الکساندریت، آن دی یَگ (nd-YAG)، دایود و آی پی اِل (IPL) استفاده میشود. دستگاه آی پی اِل به‌جز روی پوست خیلی تیره در سایر تیپهای پوستی عملکرد یکسانی دارد ولی به دلیل نیاز به جلسات بیشتر و درد از اقبال کمتری برخوردارند.
◊ دستگاه دایود: به‌جز برای تیپ ۱ برای بقیه‌ی پوست‌ها مناسب است. برای ایرانی‌ها این دستگاه مناسبی است و درد کمی دارد.
◊ دستگاه الکساندریت: برای تیپ ۱ و ۲ بخصوص با موهای تیره خیلی مناسب است. برای همین از این دستگاه در اروپا و امریکا که تیپ پوستی بیشتر ۱ و ۲ است زیاد استفاده میشود.
◊ دستگاه آن دی یَگ (nd-YAG): این دستگاه برای پوست‌های تیره مناسب است؛ یعنی تیپهای ۴ تا ۶ از این دستگاه معمولاً استفاده میکنند.
◊ برای تیپ پوستی ۳، در حالت عادی می‌توان از لیزر الکساندریت استفاده کنند. درصورتی‌که بعد از آفتاب گرفتن کمی برنزه می‌شوند پیشنهاد میشود از لیزر nd-YAG استفاده شود.
◊ آی پی اِل (IPL): به‌جز برای پوست‌های خیلی تیره برای اکثر تیپهای پوستی مناسب است. درصورتی‌که مایل نیستید هزینه‌ی زیادی کنید استفاده کنید.
لک‌شدن بعد از لیزر
پوست خاصیتی دارد به این شکل که اگر آسیب یا التهابی پیدا کند آن محل بعد بهبود تیره میشود. به این وضعیت PIH میگویند. این در همه نوع پوست ممکن است رخ بدهد ولی در تیپهای تیره‌تر بیشتر اتفاق می‌افتد. به عبارت ساده، اگر تیپ پوستی ۳ تا ۵ را عمل یا لیزر می‌کنیم باید احتمال تیره شدن محل برش یا لیزر را در نظر بگیریم. این خطر برای افراد سبزه‌ی خاورمیانه و تیپهای پوستی ۴ و ۵ قابل‌توجه هست.
تیپ پوستی و ضد آفتاب
همه‌ی تیپهای پوستی برای محافظت از نور خورشید به ضد آفتاب نیاز دارند. این محافظت شامل نور لامپ مهتابی و هالوژن هم میشود. قطعاً نیاز در افراد باپوست روشن یا تیپهای ۱ و ۲ بیشتر است ولی افراد باپوست تیره نباید تصور کنند رنگ تیره‌ی پوستشان یک محافظ کافی است.
انتخاب ضد آفتاب
ضد آفتاب باید وسیع الطیف باشد و فاکتور محافظت در برابر نور خورشید (SPF) باید بالای ۳۰ باشد. این فاکتور میزان محافظت در مقابل اشعهی ماوراءبنفش است. فاکتور بالاتر ضرورتاً به معنی ضد آفتاب بهتر نیست.
ترکیب ضد آفتاب مناسب انتخاب کنید. ضد آفتاب‌ها دو نوع فیزیکی و شیمیایی دارند. نوع فیزیکی روی پوست قرارگرفته و بلافاصله محافظت کننده است. ضد آفتاب‌های شیمیایی حدود ۲۰ دقیقه زمان می‌برد تا به پوست نفوذ کند و اثر محافظتی‌اش شروع شود. احتمال آلرژی در ترکیبات شیمیایی بیشتر است. بهتر است اگر شیمیایی انتخاب می‌کنید فاقد پارابن و اکسی‌بنزن باشد.
فرم مناسب پوستتان را انتخاب کنید. بهترین پیشنهاد در این مورد، انتخاب ضد آفتاب بعد از چند روز استفاده بر مچ دست هست. اگر پوست خشک دارید بهتر است کرم انتخاب کنید و اگر پوست معمولی یا چرب دارید احتمالاً لوسیون فرم مناسب‌تری برای شماست. اگر پوست شما به لک شدن مستعد است از ضد آفتاب رنگی استفاده کنید. اگر در محیط باز ورزش یا فعالیتی می‌کنید که با خیس شدن یا تعریق همراه هست ضد آفتاب‌های ضدآب انتخاب کنید.
تیپ پوستی و سرطان پوست
آیا بین تیپ پوستی فیتزپاتریک و ریسک سرطان پوست ارتباطی دارد؟ بله
هرچه میزان رنگدانههای طبیعی پوست بیشتر باشد خطر ابتلا به سرطان پوست کمتر است. غیر از وراثت عامل اصلی سرطان پوست اشعهی ماوراءبنفش هست. رنگدانههای طبیعی محافظ پوست در مقابل این اشعه هستند و خطر ابتلا را کاهش می‌دهند.
پرسش و پاسخ
