خلاصه: چاقی مفرط چیست و چه باید کرد.
فهرست مطالب:
- چاقی مفرط چیست؟
- چاقی مفرط چه مشکلی ایجاد می‌کند؟
- برای چاقی مفرط چه کنم؟
- جراحی چاقی دقیقا چیست؟
- نقش جراح پلاستیک در چاقی مفرط
- آیا بعد از عمل چاقی نیاز به عمل جراحی پلاستیک هست؟
- توصیه‌ی دکتر علوی
- سوالات اختصاصی
“چاقی مفرط چیست؟
چاقی مفرط یا چاقی مرضی (morbid obesity) یک بیماری است. وقتی میزان چاقی شدید باشد مسیر‌های سوخت و ساز بدن دچار اشکال میشود. این اشکال باعث ایجاد خطراتی جدی برای سلامت میشود. وقتی شاخص توده بدنی از ۴۰ بیشتر شد، فرد مبتلا به چاقی مفرط شده‌است. شاخص توده بدنی براساس وزن و قد محاسبه میشود. وزن را به کیلوگرم دو بار بر قد به متر تقسیم کنید. عدد حاصله شاخص توده‌ی بدنی شماست (بیشتر بدانم).
اقی مفرط را بصورت وزن زیاد نبینید. چاقی مفرط یک بیماری مزمن جدی است.
چاقی مفرط چه مشکلی ایجاد می‌کند؟
تصلب شرایین (گرفتگى عروق قلبى و مغز): درچاقی سخت و باریک شدن رگ‌ها تسریع میشود. این حالت را تصلب شرایین می‌نامند. چربی در جدار رگ رسوب می‌کند و انرا تنگ می‌کند. علاوه براین، چربی رسوب کرده میتواند زخمی در جدار رگ ایجاد کند. این زخم میتواند باعث لخته شدن خون در محل زخم شود. ایجاد لخته به معنی بروز سکته است.
دیابت : اضافه وزن باعث تغییر سلول ها شود و باعث می شود در مقابل هورمون انسولین مقاوم شوند. انسولین قند را از خون به سلولها منتقل می کند ، جایی که انرژی مصرف می شود. هنگامی که یک فرد به انسولین مقاوم است ، قند خون توسط سلول ها قابل جذب نیست و منجر به قند خون بالا می شود. بالا بودن قند خون باعث سخت و باریک شدن رگ‌ها میشود.
آپنه تنفسى: آپنه خواب شرایطی است که فرد در طول خواب یک یا چند وقفه در تنفس پیدا می‌کند. اکثر این افراد خروپف شبانه دارند. میزان دی‌اکسید خون به اندازه‌ی کافی دفع نمی‌شود. فرد مبتلا ممکن است از خواب الودگی در طی روز، مشکل در تمرکز و حتی نارسایی قلبی و فشار خون رنج ببرد.
خطر ابتلا به سرطان: بخصوص در رحم، پستان، تخمدان، مثانه، پروستات و روده بزرگ
درد کمر،و دیسک کمر: چاقی با افزایش گودی کمر و فشار زیاد به ستون مهره‌ها زمینه ساز اسیب دیسک ستون مهره‌ّها میشود.
برای چاقی مفرط چه کنم؟
چاقی مفرط یک بیماری است و نیاز به درمان دارد. انجمن جهانى جراحى چاقى تمام افراد با شاخص توده بدنی بالاى ۴٠جراحی چاقی را توصیه کرده‌است. تنها درصورتیکه نارسایی شدید قلب، ریه یا کبد وجود داشته باشد عمل جراحی چاقی توصیه نمی‌شود.
مام افراد با شاخص توده بدنی بالاى ۴٠ و افرادى که شاخص توده بدنی بالاى ٣۵ همراه با یکى از عوارض چاقى دارند کاندید یکى از اعمال جراحى چاقى مفرط (جراحی باریاتریک) هستند. وجود دیابت، فشار خون، چربی خون، اپنه‌ی خواب، کبدچرب، ارتروز شدید، بی‌اختیاری ادراری و اسم درکنار شاخص توده بدنی بالای ۳۵ چراغ سبزی برای عمل باریاتریک هستند.
جراحی چاقی برروی معده یا روده انجام میشود. این جراحی علاوه بر افزایش طول عمر، کیفیت زندگی را نیز افزایش می‌دهد.
چرا برای چاقی مفرط باید عمل کنم؟ آیا رژیم چاره ساز نیست؟
تحقیقات نشان‌داده روش‌های غیر‌جراحی کاهش وزن برای بیماران مبتلا به چاقی مفرط به مدت طولانی موثر نیستند. در موارد نادر دارو و رژیم موثر بوده است. با اینحال در اکثر موارد افراد وزن کاهش یافته خود را در کمتر از ۵ سال دوباره به دست آورده اند. یعنی به نظر می رسد که درمان طبی طولانی مدت در کنترل چاقی مرضی نقشی ندارد.
نکته‌ی دوم دید کلان در جامعه است. بی‌شک جراحی در این افراد خطراتی دارد. در دید کلان خطرات این عمل درمقابل افزایش عمر بعد درمان چاقی مرضی ناچیز است. خطر مرگ به دلیل جراحی چاقی کمتر از ۱ درصد است. میزان افزایش طول عمری که انتظار می‌رود حدود ۷ سال است. فرض کنید ۱۰۰ نفر مبتلا به چاقی مرضی تحت جراحی چاقی قرار گرفته‌اند. فرض کنیم متوسط سن انها ۴۵ سال است. یک نفر به دلیل جراحی از دست می‌رود ولی ۹۹ نفر از عمل موفق سود می‌برند. یعنی حدود ۴۰ سال از عمر جامعه به دلیل مرگ یک نفر از دست می‌رود. درمقابل ۹۹ نفر هر کدام ۷ سال بیشتر عمر می‌کنند. یعنی ۶۹۳ سال به عمر جامعه اضافه میشود.
جراحی چاقی دقیقا چیست؟
جراحی چاقی به گروهی از اعمال جراحی گفته میشود که روی معده و روده انجام میشود. در این جراحی‌ها مسیر جذب مواد غذایی ویا حجم معده تغییر داده میشود. این جراحی‌ها عمدتا با اندوسکوپ انجام میشود. از طریق چندسوراخ کوچک دوربین و ابزار‌های جراحی وارد شکم میشود و جراحی انجام میشود. به این گروه جراحی‌ها، جراحی باریاتریک می‌گویند. در این جراحی‌ها علاوه بر سطح جذب مواد غذایی هورمون‌های موثر بر اشتها هم تغییر می‌کند.
باند معده، اسلیو و بای‌پس سه عمل شایع جراحی چاقی یا باریاتریک است.
باند معده (LAGB) : جزو اعمال جراحى محدود کننده حجم معده می باشند. در این روش معده بوسیله یک حلقه که در دور معده قرار داده می شود به دو قسمت فوقانى و تحتانى تقسیم می شود. باند معده یک عمل جراحى قابل برگشت می باشد. باند معده باعث کاهش وزن قابل توجهى در بیماران می شود ولى این کاهش وزن در مقایسه با اعمال جراحى دیگر مانند باى پس معده و اسلیو کمتر است.
اسلیو (Sleeve Gastrectomy) : در این نوع عمل جراحى با عمده معده حذف میشود. با خارج کردن معده ترشح هورمونها و در نتیجه اشتها به غذا نیز کاهش پیدا می کند.
بای‌پس (Roux- en-Y gastric Bypass) : معمولا در افرادى که بسیار چاق هستند بکار می‌رود. کاهش وزن در این روش هم نسبت به حلقه معده و هم نسبت به اسلیو بیشتر است. یکى از عوارض مهم جراحى باى‌پس کاهش جذب مواد غذایى مختلف می باشد. این کمبود در بلند مدت میتواند مشکل‌ساز شود. لازم است کمبود این مواد بصورت قرص و یا آمپول جبران شود. بعد باى‌پس مقدار بیرون روى و دفع مدفوع بیشتر از حد معمول میشود. مدفوع این افراد چرب و بدبو می باشد.
نقش جراح پلاستیک در چاقی مفرط
جراحی پلاستیک در چاقی مفرط جز بصورت پانیکولکتومی جایی ندارد. انجام لیپوساکشن یا جراحی شکم برای افراد مبتلا به چاقی مفرط ممنوع است. در این افراد تنها زمانی میتوان اقدام به جراحی پلاستیک کرد که شاخص توده بدنی زیر ۳۵ باشد.
گاهی در چاقی مفرط حجم زیادی از پوست و چربی شکم آویزان میشود. در این موارد بخشی از شکم بصورت پیشبند جلوی شکم فرد آویزان میشود. حتی تا روی ران این بخش میتواند پایین بیاید. به این بخش پانوس گفته میشود. رعایت بهداشت برای این افراد بشدت مشکل میشود. زیر چین پوستی عفونت‌های قارچی رخ می‌دهد. حتی این بخش روی دستگاه تناسلی را می‌پوشاند و ادرار کردن را دچار مشکل می‌کند. گذشته از این مسایل بهداشتی، این حجم سنگین و اویزان امکان تحرک را از بیمار می‌گیرد. محدود شدن تحرک به اضافه شدن وزن می‌انجامد.
در پانیکولتومی این بخش حذف میشود. لیپوماتیک و یا جراحی زیبایی شکم انجام نمی‌شود. پانیکولکتومی یک جراحی زیبایی نیست. در حقیقت پانیکولکتومی یک روش درمانی است و درهر شاخص توده بدنی انجام ان مجاز است.
چه بیمارانی نباید عمل جراحی چاقی انجام دهند؟
درصورتیکه خطر قابل توجهی برای بیهوشی عمومی وجود داشته باشد نباید جراحی چاقی انجام شود. مثلا بیماری‌های پیشرفته قلبی، ریوی و کبدی مانع انجام جراحی چاقی هستند. علت این ممنوع بودن سنگین شدن کفه‌ی عوارض عمل از منافع بلند مدت جراحی چاقی است.
درصورتیکه چاقی علت هورمونی واضحی داشته باشد تا درمان ان عمل چاقی معمولا انجام نمی‌شود. مثل کم کاری غدد که تا اصلاح کم کاری نباید عمل انجام شود. ناتوانایی در هماهنگی با پزشک و پذیرش تغییر روش تغذیه جزء مواردی هستند که انجام عمل را سخت می‌کند.
آیا بعد از عمل چاقی نیاز به عمل جراحی پلاستیک هست؟
اغلب بیماران پس از انجام عمل چاقی با پوست شل یا آویزان مواجه می‌شوند. اساسا کاهش وزن زیاد در طول مدت کوتاه با افتادگی پوست همراه است. میزان شل شدن پوست و ظاهر کلی به عوامل مختلفی مثل مقدار وزن از دست داده، ژنتیک، سن، ورزش کردن، مصرف سیگار بستگی دارد.
فهرست مشکلات ظاهری بعد کاهش وزن:
افتادگی صورت و گردن
بال خفاش (افتادگی بازو)
افتادگی سینه
افتادگی شکم
افتادگی مونس
افتادگی ران
افتادگی باسن
بک رول (افتادگی خط سوتین)
برخی ترجیح می‌دهند با پوشیدن لباس، کمربند و یا پوشش های فشاری شل بودن پوست را پنهان کنند. عده‌ای برای جراحی پلاستیک بعد کاهش وزن (massive weight loss patients, post bariatric surgery) اقدام می‌کنند.
اقدامات جراحی زیبایی بعد کاهش وزن:
لیفت صورت و گردن
لیفت بازو
لیفت پستان
جراحی زیبایی شکم
لیفت ران
چه مدت بعد عمل چاقی می‌توانیم جراحی زیبایی انجام دهیم؟
برای اقدام به جراحی زیبایی حداقل یکسال تا یکسال و نیم باید از عمل شما گذشته باشد. در ۶ ماه پایانی باید وزن ثابت پیدا کرده باشید.
توصیه‌های دکتر سید هوتن علوی – فوق تخصص جراحی پلاستیک
- چاقی مفرط یک بیماری است. برای درمان این بیماری باید اقدام جدی کنید وگرنه عمرتان کوتاه میشود.
- چاقی مفرط را بصورت وزن بالا یا چاقی ساده نبینید. مسیر سوخت و ساز و هورمون‌های شما روند مرضی پیدا کرده باید درمانشان کنید.
- جراحی زیبایی یا لیپوماتیک برای شاخص توده بدن بالای ۴۰ ممنوع است. خودتان را به کشتن ندهید.
- لیپوماتیک یا لیپوساکشن برای کاهش چاقی مفرط، رفتن به استقبال مرگ است.
- اگر شاخص توده بدنی شما بیش از ۳۵ است از لیپوساکشن و ابدومینوپلاستی جدا پرهیز کنید.
- اگر اویزان بودن شکم مانع ورزش میشود میتوانید پنیکولکتومی انجام دهید.
- اگر شاخص توده بدنی بالای ۴۰ دارید به جراح لاپاراسکوپیست (درون بین) مراجعه کنید. زندگی شما تغییر خواهد کرد.
- برای جراحی زیبایی، باید حداقل یکسال از جراحی چاقی یا باریاتریک شما گذشته باشد. عجله نکنید.
