خلاصه
توضیح داده‌شده با چه شرایطی در هفته‌ی اول روبرو هستید و چه‌کارهایی باید انجام بدهید. در مورد موارد خاص مثل استحمام یا ورزش کردن هم توضیحات اضافه‌تر داده‌شده است. خلاصه‌ی از دستورات بعد عمل بینی در بخش توصیه‌ها درج‌شده است. درصورت تمایل به اطلاعات بیشتر مقاله‌ی نقاهت بعد عمل بینی را بخوانید.
اصطلاحات عمل بینی
◊ آتل (Splint) یا گچ بینی: در حال حاضر از گچ استفاده نمی‌شود. آتل بینی یک پلاستیک باقابلیت تغییر شکل در گرماست؛ یعنی اگر آن را داخل آب جوش بی اندازید به‌راحتی تغییر شکل می‌دهد و با سرد شدن شکل ثابتی پیدا می‌کند. این قطعهی پلاستیکی مسئول ثابت نگه‌داشتن محل استخوان‌های بینی است. آتل بیرونی با چسب ثابت‌شده است.
◊ آتل داخلی (Doyle): قطعه‌ای لوله‌ای شکل از سیلیکون است که داخل بینی گذاشته می‌شود. آتل داخلی معمولاً زمانی که تیغه‌ی بینی زیاد دست‌کاری شده باشد گذاشته می‌شود؛ بنابراین مدت زیادی در محل باقی می‌ماند. آتل داخلی با بخیه ثابت‌شده است.
◊ تامپون: یک نوار از جنس نخ بافته‌شده است که داخل بینی گذاشته می‌شود.
شرایط طبیعی بعد عمل در هفته‌ی اول
◊ استفراغ و حالت تهوع پس از هر جراحی طبیعی است. علت آن عوارض مواد بیهوشی است که باگذشت زمان کاملاً برطرف خواهند شد.
◊ گلودرد، خارش گلو و سرفه‌ی خشک بعد از عمل طبیعی است. علت آن لوله‌ای است که برای تنفس داخل راه هوایی گذاشته می‌شود.
◊ بعد از عمل جراحی بینی، گرفتگی بینی طبیعی است. حتی ممکن است بیش از یک ماه طول بکشد. علت، تورم بافت‌های بینی است. با فین کردن نمی‌توانید این مسیر را باز کنید. راه‌حل شستشوی مرتب است. فین‌کردن می‌تواند باعث آسیب بخیه‌های داخل بینی بشود.
◊ کبودی و ورم زیر چشم، حتی خونی‌رنگ شدن چشم بعد عمل طبیعی است. پس از ۲ هفته کبودی و تورم رو به بهبودی خواهند رفت.
◊ خروج ترشحات خونابه‌ای از بینی بعد عمل تا چندین روز طبیعی است. خونریزی روشن غیرطبیعی است.
◊ به‌ندرت کاهش حس نوک بینى، لب و دندان‌های جلویى به وجود می‌آید. بعد از حدود دو ماه این مشکلات برطرف می‌شوند.
دستورات بعد عمل بینی
◊ کمپرس سرد: تا ۲۴ ساعت، پس از جراحی کمپرس سرد یا عینک یخی در زمان بیداری استفاده کنید. کمپرس را روی آتل فشار ندهید. هر ساعت ۱۵ دقیقه استراحت بدهید و کمپرس را از روی صورت‌بردارید. موقع خواب کمپرس استفاده نشود.
تا ۲ هفته اول، از بلند خندیدن، فریاد زدن و زیاد حرف زدن اجتناب کنید.
تا ۲ هفته اول، از غذاهای سفت یا جویدن زیاد پرهیز کنید (مثل سیب، هویج، ته‌دیگ و استیک).
◊ فین‌کردن و عطسه کردن ممنوع است. اگر خواستید عطسه کنید، حتماً دهان‌تان را باز نگه‌دارید. فین کردن بعد ۶ هفته آزاد است.
◊ سیگار یا قلیان استفاده نکنید.
◊ به پهلو نخوابید و به محل‌های شلوغ مثل مترو نروید. بهتر است تا ۲ هفته اول از شرایطی که ممکن است ضربه‌ی اتفاقی بخورید پرهیز کنید.
◊ موقع خواب و استراحت، سرتان کمی بالاتر از بدن‌تان قرار بگیرد. برای کاهش ورم توصیه می‌شود.
◊ ورزش کردن تا دو هفته ممنوع است. راه رفتن و قدم زدن منعی ندارد.
◊ شستشوی داخل بینی با سرم باید هر ۸ ساعت انجام شود. در صورت وجود تامپون در مورد شستشو سؤال کنید.
◊ حتماً مسواک بزنید. مسواک بچه‌گانه و نرم در هفته‌ی اول توصیه می‌شود.
◊ تا ۲ هفته عینک زدن ممنوع است. اگر ضرورت دارد باید وسط عینک را با چسب به پیشانی بچسبانید.
◊ آتل و چسب‌ها خیس نشود. صورتتان را با دستمال مرطوب تمیز کنید.
داروهای بعد عمل
مسکن
درصورت درد مسکن ارجح استامینوفن یا استامینوفن کدئین است. درصورتی‌که درد زیاد است می‌توانید از ژلوفن یا دیکلوفناک هم استفاده کنید. درد معمولاً فقط روز اول مقداری است که نیاز به مسکن دارد.
پماد
محل‌های بخیه را پماد با موپیروسین یا جنتامایسین چرب نگه‌دارید. اگر روی بخیه‌ها لخته‌ی خون هست با یک گوش پاک‌کن آغشته به سرم گرم شستشوی بینی تمیز کنید. گوش پاک‌کن آغشته به پماد را مختصرى داخل بینى ببرید و چرب کنید. مراقب باشید نوک گوش پاک‌کن یا کاملاً خیس یا چرب باشد که پرزهای آن روی زخم باقی نماند.
آنتی‌بیوتیک
معمولاً برای چند روز آنتی‌بیوتیک خوراکی تجویز می‌شود. توجه کنید تا زمانی که تامپون یا آتل داخلی، داخل بینی قرار دارد باید آنتی‌بیوتیک ادامه پیدا کند. این ممکن است چند هفته طول بکشد.
سفالکسین معمول‌ترین آنتی‌بیوتیک در دستورات بعد عمل بینی هست. این دارو با غذا تداخل خاصی ندارد و می‌توان آن را قبل یا بعد از غذا مصرف کرد. بااین‌حال اگر کمی قبل از غذا مصرف شود، سریع‌تر اثر می‌نماید. در صورت فراموشی یک نوبت دارو بلافاصله آن را مصرف نمایید
سرم شستشو
برای شستشوی بینی سرم نمکی غیر استریل تجویز می‌شود. برای ریختن سرم داخل بینی سرنگ ۲ سی‌سی مناسب است. نباید سرم با فشار داخل بینی ریخته شود. می‌توانید از اب‌جوشیده‌ی سماور که مقدار خیلی کمی نمک داخل آن حل‌شده هم استفاده کنید. نصف قاشق چای‌خوری نمک را داخل یک فنجان حل کنید مناسب است.
آنتی‌هیستامین
برای هفته‌ای اول معمولاً قرص سرماخوردگی برای شما تجویز می‌شود. این قرص دارای مسکن استامینوفن و آنتی‌هیستامین است. این قرص را می‌توانید هر ۴ ساعت ۲ قرص هم‌زمان مصرف کنید. در ۲۴ ساعت اول این نحوه مناسب است. بعد از ۲۴ ساعت هر ۶ ساعت یک قرص معمولاً کافی است. ممکن است خواب‌آلودگی ایجاد کند.
کورتون خوراکی
برحسب مورد ممکن است قرص دگزامتازون در داروهای شما باشد. مصرف این قرص منحصراً برای چند روز بعد عمل هست و ادامه داده نمی‌شود. دگزامتازون خوراکی را همراه با یک وعده غذایی سبک و یک لیوان آب مصرف نمایید. در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف دارو، به‌محض یادآوری دارو را با یک وعده‌غذای سبک مصرف نمایید. چنانچه مصرف دارو را یک روز کامل فراموش نمودید، از مصرف نوبت فراموش‌شده خودداری نموده و نوبت بعدی را طبق روال سابق مصرف نمایید. اگر مصرف این قرص باعث ناراحتی معده‌ی شما می‌شود شربت آلومینیوم مصرف کنید.
درمان آلرژی
اگر سابقه‌ی آلرژی دارید باید داروهای اضافه‌تری دریافت کنید. آلرژی بعد از عمل بینی معمولاً تشدید می‌شود. به همین دلیل درمان آلرژی چند هفته قبل تا چند هفته بعد از عمل باید ادامه پیدا کند.
علایم هشدار بعد از عمل بینی
درصورت بروز علایم زیر می‌بایست با دکتر علوی مشورت کنید. راه‌های ارتباطی ما در این لینک وجود دارد. درصورتی‌که نتوانستید مشاوره کنید به نزدیک‌ترین اورژانس مراجعه کنید. علایم هشدار دهنده شامل موارد زیر هستند:
◊ خونریزی روشن از بینی که با کمپرس سر و بالا نگه‌داشتن سر متوقف نشده است.
◊ تب بالای ۳۸.۵ درجه بعد از روز اول
◊ درد شدید در ناحیه‌ی بینی
◊ تنگی نفس
◊ بی‌حالی یا گیجی زیاد بعد از روز اول
◊ جوش‌های پوستی ریز فراوان در بدن
◊ سردرد با تهوع و استفراغ مکرر بعد از روز اول
شستشوی بینی
شستشو باید در حال دراز کشیده انجام شود. در هر سوراخ بینی ۱ تا ۲ سی‌سی سرم نمکی ریخته می‌شود. یک سرنگ ۲ سی‌سی پرکرده عمود به‌صورت داخل سوراخ بینی به‌آرامی تخلیه می‌کنید. از سرسوزن سرنگ نباید استفاده کنید. آن‌قدر دفعات شستشو را افزایش دهید که محلول واردشده به بینی به حلق شما برسد. بعدازآن شستشو هر ۸ تا ۱۲ ساعت کافی است.
این روش ممکن است باعث حال تهوع یا عطسه شود. دراین‌صورت یا درصورتی‌که تحمل این روش برای شما سخت است از روش دوم استفاده کنید. در این روش سر راکمی به جلو به سمت کاسه‌ی دستشویی بگیرید. سرنگ ۲ سی‌سی را ازسرم نمکی پرکنید و آن را داخل بینی خالی کنید. مایع از همان سوراخ بینی تخلیه می‌شود. یکی دو نوبت برای هر سوراخ بینی این کار را انجام بدهید. تا زمانی که راه تنفسی باز شود این شستشو را مکرر انجام بدهید. بعدازآن شستشو هر ۸ تا ۱۲ ساعت کافی است.
شستشو باوجود آتل یا تامپون
تامپون یک نوار نخی است که داخل بینی گذاشته می‌شود. مراجعه‌کنندگان به آن فتیله می‌گویند. آتل بینی، همان قطعهی پلاستیکی است که روی بینی بعد عمل گذاشته می‌شود. مراجعه‌کنندگان به آن گچ بینی می‌گویند. یک آتل داخلی هم داریم که از لوله‌ای از جنس سیلیکون است. آتل داخلی از طریق سوراخ‌های بینی گذاشته می‌شود.
شستشو درصورت وجود تامپون نباید انجام شود. اگر با ریختن چند قطره آب در هر سوراخ بینی تامپون را مرطوب نگه‌دارید خوب هست. ولی این کار ضروری نیست.
اگر آتل داخلی بینی دارید شستشو باید انجام شود. بهتر است، در چند روز اول مکرر با محلول ولرم شستشو انجام شود. آتل داخلی لوله‌ای شکل است. خون لخته شده اگر خشک شود به‌راحتی از داخل لوله پاک نمی‌شود. لوله‌ها به این دلیل داخل بینی هستند که بتوانید از داخل آن‌ها تنفس کشید؛ بنابراین حداکثر تلاش برای باز نگه‌داشتن لوله‌ها باید انجام شود. بعد از باز شدن لوله‌ها شستشو هر ۸ تا ۱۲ ساعت کافی است.
در چه مواردی شستشو نباید داد؟
شستشو زمانی انجام می‌شود که داخل بینی تامپون نباشد. تامپون همان فتیله‌ی نواری شکل نخی است. زمانی که تامپون داخل بینی دارد شستشو انجام ندهید. وجود آتل بینی منعی برای شستشوی بینی ندارد.
چرا باید بینی را شستشو بدهم؟
در هفته‌ی اول هدف از شستشو خارج کردن لخته‌های خون است؛ بنابراین گرم بودن محلول و تعداد دفعات بیشتر کمک‌کننده‌تر است. به دلیل عمل جراحی، تورم مخاط بینی تا چندین هفته ادامه دارد. این تورم را به‌صورت گرفتگی بینی احساس می‌کنید. شستشو در این مدت به خلط‌های گیر افتاده به دلیل تنگی در مسیر کمک می‌کند. نخ‌ها در این مدت هنوز جذب نشده‌اند بنابراین از چسبیدن مواد به بخیه‌ها و ایجاد بوی بد ممانعت می‌کند.
برداشتن آتل، تامپون و بخیه
تامپون بینی
تامپون بینی، نوار نخی بافته هست که در هر سوراخ بینی گذاشته می‌شود. معمولاً روز عمل یا فردای آن خارج می‌شوند. بعد از خارج کردن تامپون نیاز هست شستشوی بینی شروع شود. گاهی تامپون برای یک تا چند هفته نگهداری می‌شود. تا زمانی که تامپون داخل بینی هست نباید شستشو بینی انجام شود و مصرف آنتی‌بیوتیک ضروری است.
آتل داخلی بینی
در شرایط خاص، آتل پلاستیکی داخل بینی گذاشته می‌شود. این آتل‌ها، لوله‌ای هستند و هوا از آن عبور می‌کند. آتل با بخیه ثابت‌شده است. حتماً باید شستشوی بعد عمل شروع شود. اگر لخته، لوله را مسدود کند و خشک شود به‌راحتی پاک نخواهد شد. اگر حین شستشو، مایع از آتل بینی عبور نمی‌کند، شستشو را چند نوبت با سرم گرم تکرار کنید. تا زمانی که آتل داخلی بینی دارید حتماً باید آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.
آتل روی بینی
آتل پشت بینی، بین ۷ تا ۱۰ روز بعد عمل برداشته می‌شود. در این مدت اگر خیس شود حتماً شل شده و کارایی‌اش از دست خواهد رفت. باقی ماندن طولانی‌مدت آتل هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند. قبل از مراجعه برای برداشتن آتل دوش بگیرید و آتل را هم خیس کنید.
کشیدن بخیه بعد از عمل رینوپلاستی
نوع بخیه استفاده‌شده در جراحی‌های بینی متفاوت است. بخیه‌ها بین ۷ تا ۱۰ روز بعد عمل کشیده می‌شوند. همه‌ی بخیه‌های داخل بینی قابل‌جذب هستند و نیاز به کشیدن ندارند.
رژیم غذایی
در ۲۴ ساعت اول بعد جراحی مایعات سبک و غذاهای با حجم کم استفاده کنید. این کار به کنترل تهوع و استفراغ شما کمک می‌کند. پیشنهاد می‌کنم بعد از عمل، از جویدن زیاد یا خوردن غذاهای سفت برای ۲ هفته پرهیز کنید. لقمه‌های غذا کوچک باشند تا نیاز به باز کردن زیاد دهان نباشد. از مصرف زیاد نمک و الکل در هفته‌ی اول پرهیز کنید.
باید‌ها و نبایدهای رژیم غذایی
◊ از غذاهای تند یا شور پرهیز کنید. غذاهای شور ورم بعد عمل را تشدید می‌کنند. تندی تحریک‌کننده است و ممکن است باعث عطسه شوند.
◊ از غذاهای سفت و یا غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد دارند پرهیز کنید. خوردنی‌های سفت مثل سیب‌زمینی و بلال پرهیز هستند. غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد دارند مثل استیک یا جوجه‌کباب هستند. به‌جای استیک از گوشت خورشتی یا گوشت پخته‌شده استفاده کنید. یا مثلاً به‌جای جوجه‌کباب، زرشک‌پلو با مرغ میل کنید.
◊ سعی کنید اگر یبوست می‌شوید از غذاهای پر فیبر استفاده کنید. یبوست و زور زدن ورم را تشدید می‌کند. میوه و سبزیجات تازه یا پخته‌شده و غلات کامل مثال‌های خوبی در این خصوص می‌باشند.
◊ احتمال اینکه غذاهای فراوری‌شده و فست فود باعث تشدید تورم بشوند هست. توصیه می‌کنم در هفته‌ی اول استفاده نکنید.
◊ از مصرف الکل در هفته‌ی اول پرهیز کنید. الکل تورم را تشدید می‌کند.
خوابیدن بعد از عمل بینی
بالابردن سر و تنه باید اصولی انجام شود. اگر این بالابردن باخم شدن گردن همراه باشد نه‌تنها ورم را کم نمی‌کند بلکه باعث تشدید ورم هم می‌شود. باید کمر به بالا حدود ۳۰ درجه بالاتر قرار گیرد. نباید سر به‌تنهایی بالابرده شود.
استحمام کردن بعد از عمل بینی
در هفته‌ی اول نباید آتل و پانسمان بینی خیس شود. استحکام چسب‌ها و شکل آتل در هفته‌ی اول اهمیت زیادی دارد. خیس کردن، در معرض گرما یا بخارآب قرار گرفتن در هفته‌ی اول ممنوع است؛ بنابراین در هفته‌ی اول پیشنهاد می‌شود:
از اسفنج‌های مخصوص با آب ولرم بدون دوش گرفتن برای تمیز کردن خود استفاده کنید. اگر اصرار به استحمام دارید این کار را ۴۸ ساعت بعد عمل و با حضور همراه انجام بدهید. اگر خیلی حساس هستید می‌توانید برای شستن موها به آرایشگاه مراجعه کنید و از سرشوی آرایشگاه استفاده کنید.
برای شستن موها سر را به عقب خم‌کنید و موها را با کمک بشویید. حتماً از آب ولرم استفاده کنید. بخار زیاد یا گرمای حمام هم باعث شل شدن آتل و چسب‌ها می‌شود. به دلیل احتمال سرگیجه، درب حمام را قفل نکنید و حتماً صندلی در حمام وجود داشته باشد.
فعالیت و ورزش
ترجیح می‌دهم در هفته‌ی بعد از عمل فقط محدود پیاده‌روی کنید. ورزش‌های سنگین، دوچرخه‌سواری و یا رفتن به محل‌هایی که احتمال ضربه به بینی وجود دارد ممنوع است. از هفته‌ی چهارم ورزش‌های سبک را انجام دهید ولی ورزش‌های سنگین را تا سه ماه به تأخیر اندازید. حداقل تا ۶ ماه از بعد از عمل از فعالیت‌های ورزشی که احتمال ضربه مستقیم به بینی دارد پرهیز شود.
◊ یک هفته پس از عمل بینی می‌توانید به‌آرامی پیاده‌روی کنید.
◊ استخر و سونا در ۴ هفته‌ی اول بعد عمل ممنوع است. بعد ۴ هفته هم شیرجه نزنید.
◊ بعد از ۳ ماه می‌توانید ورزش‌های سنگین مثل فوتبال، والیبال و بسکتبال انجام دهید یا حتی وزنه‌های سنگین بزنید.
◊ از کشتی گرفتن و گلاویز شدن به مدت ۶ ماه خودداری نمایید.
مراقبت روان‌شناختی
بعد از انجام جراحی بینی، کم شدن ورم بینی و مشخص شدن شکل نهایی چند ماه زمان می‌برد. در این مدت باید صبور باشید و از نگرانی بی‌مورد در مورد ورم یا بزرگی بینی بپرهیزید. در این دوره پیشنهاد می‌کنم زیاد جلوی آینه نروید. اگر نمی‌تواند جلوی خودتان را بگیرید برای مدت طولانی‌تری چسب بزنید.
در ۶ ماه اول بعد از عمل، بسیاری از اطرافیان در مورد بینی شما اظهارنظر می‌کنند. عمدی یا سهوی ممکن است باعث ناراحتی شما بشوند. باید آمادگی روحی برخورد با این مسئله را در خود ایجاد نمایید. اینکه اشکالات کوچک بعد عمل وجود داشته باشد اجتناب‌ناپذیر است. اطرافیان بعد عمل همیشه این اشکالات را بزرگنمایی می‌کنند. حتی اگر بینی و صورت شما زیبایی بیشتری پیداکرده باشد، اکثر مشکلات بینی را گوشزد می‌کنند. باید به خاطر داشته باشید که این اشکالات جزئی، اولاً اجتناب‌ناپذیر است و ثانیاً در کل اهمیت ناچیزی دارند. اعتمادبه‌نفس داشته باشید، از زیبایی خود لذت ببرید و ذهن خود را به آن‌ها مشغول نسازید.
خلاصه‌ی اقدامات هفته‌ی اول
◊ برای شستشوی داخل بینی، در هر سوراخ بینی یک سرنگ ۲ سی‌سی سرم نمکی بریزید. این کار را در حالت درازکش و هر ۸ ساعت انجام بدهید.
◊ تمیز کردن و چرب کردن روزانه‌ی ورودی بینی و محل بخیه‌ها با گوش پاک‌کن آغشته به پماد انجام شود.
◊ آتل و بخیه‌ها تا روز برداشتن خیس نکنید. برداشتن آن‌ها ۷ تا ۱۰ روز بعد عمل است.
◊ از مصرف غذاهای پرنمک و غذاهای سفت مثل ته‌دیگ و سیب تا دو هفته پرهیز کنید. این موضوع شامل غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد دارد هم می‌شود. مصرف مایعات فراوان و رژیم غذایی نرم توصیه می‌شود.
◊ فین کردن، بلند حرف زدن و خندیدن بلند حداقل برای دو هفته ممنوع هست.
◊ کمپرس سرد را حداقل ۲۴ ساعت ادامه بدهید.
◊ عینک زدن تا ۴ هفته ممنوع هست. در صورت ضرورت وسط عینک را به پیشانی بچسبانید.
◊ استفاده از استخر و سونا و ورزش سنگین تا ۴ هفته ممنوع هست.
◊ تا یک هفته به پشت بخوابید. سر و تنه را بالاتر قرار دهید تا ورم زود‌تر کاهش پیدا کند.
◊ برای ۴ هفته‌ی اول بعد عمل، ویزیت هر هفته نیاز است.
مراقبت بعد از هفته‌ی دوم
برای اطلاع از دستورات بعد عمل بینی بعد از هفته‌ی اول و چسب‌زدن مقاله‌ی مراقبت بعد عمل بینی را مطالعه کنید.
